Als ik mediteer stap ik bij mijzelf naar binnen en maak ik verbinding met een plek waar het vredig, rustig en stil is. Die plek is onbereikbaar voor anderen en wordt niet beïnvloed door wat er in mijn leven of in de buitenwereld gebeurt. Die plek is mijn houvast, mijn anker.
Om er te komen hoef ik niet te stoppen met denken, hoeft het niet perse volledig stil om mij heen te zijn en hoef ik ook niet mijn lichaam in een speciale houding te brengen.
Op een rustige plek gaan zitten met de telefoon uit is fijn maar in een volle tram gaat het ook.
Voor mij voelt mediteren als douchen. Met het warme water van de douche spoel ik het stof en zweet van de dag van me af. Met meditatie ontdoe ik me van mentaal gruis.
En zoals ik yoga doe en fiets om me lekker in mijn lijf te voelen, zo zorgt meditatie dat ik me thuis voel in mijn hoofd.
Ik vind het jammer dat veel mensen denken dat meditatie niets voor hen is. Tegelijkertijd verkeren die zelfde mensen vaak op voet van oorlog met het denken. Als dat hoofd nou maar eens stil werd.
Het denken is echter geen vijand die overwonnen moet worden. Zonder het denken zou je niet ver komen. Meditatie leert je om het denken wat minder als een tiran te laten heersen en het in te zetten zoals het bedoeld is. Als een instrument.
Eckhart Tolle* zegt: mensen zeggen wel ‘ik denk’ maar ze zeggen niet ‘ik sla mijn hart’.
Onze hartslag accepteren we als een gegeven, een constant aanwezige activiteit op de achtergrond. Ook al is deze hartslag voor ons van levensbelang, we verbinden het niet met onze ik. We maken het niet persoonlijk.
Meditatie kan je helpen het denken meer als een instrument te zien. Je laat het, net als het hart, zijn werk doen, op de achtergrond. Op een gegeven moment, na enige oefening, krijg je door dat je hier geen actieve bijdrage aan hoeft te leveren. Het denken is gewoon een gegeven. Net als de ademhaling en de bloedsomloop. Je kunt het gewoon laten zijn.
Meditatie is niet iets magisch. En het hoeft ook helemaal niet ingewikkeld te zijn. De essentie van meditatie is: focussen. Door je te focussen op één bepaald ding, bijvoorbeeld de ademhaling, een geluid, een bloem of een mantra, maak je je los van de prikkels van de buitenwereld. Die prikkels zijn er nog wel, maar jouw aandacht is gewoon even ergens anders op gericht.
Hetzelfde geldt voor gedachten, ze zijn er nog wel, maar jij richt je op iets anders. Je focust.
Nu hoor ik je bijna denken: dat is nou precies wat mij niet lukt! Maar dat is gewoon een denkfoutje. Het lukt namelijk wel maar misschien lukt het nog niet zo lang achter elkaar. Dat is OK en helemaal niet erg. Al moet je je tienduizend keer opnieuw focussen tijdens een meditatie, het gaat er om dat je dat doet, steeds opnieuw. Hoe vaak is niet belangrijk. Het is een kwestie van oefenen en trainen. Je grijpt in de sportschool bij je eerste bezoek toch ook niet meteen naar de zwaarste gewichten?
Ga nou gewoon eens even zitten en sluit je ogen. Neem rustig de tijd om te zorgen dat je behaaglijk zit. Zucht eens een paar keer diep. He, he. Daar zit je dan.
Richt je nu op de geluiden die er zijn. Geluiden ver weg, dichtbij, hard, zacht. Kijk maar wat er zich zoal laat horen. Kan je waarnemen dat de geluiden komen en gaan? Merk je dat er iets of iemand is die de geluiden waarneemt? Dat is jouw bewustzijn. Met datzelfde bewustzijn kan je gedachten waarnemen. Merk je dat ook gedachten komen en gaan? Waar vandaan en waar naartoe, Joost mag het weten.
Maak je niet afhankelijk van geluiden of gedachten. Leg je lot niet in handen van een klussende buurman of een groepje blije tieners of een lawaaierig hoofd. Mediteren kan altijd. Iedereen kan het. Jij ook.
Leg de lat niet te hoog. Beter nog: haal de lat helemaal weg. Je gaat toch ook niet douchen met de verwachting volkomen verlicht uit je wasbeurt tevoorschijn te komen? Doe je dat wel dan is de kans groot dat je behalve schoon ook redelijk gedesillusioneerd zult zijn.
Meditatie is juist bedoeld om druk te verminderen en om even minder te moeten. Trek je zo min mogelijk aan van het, eeuwig aanwezige, kritische stemmetje in je hoofd. Zie het als geluid, of zo je wilt als lawaai. Laat het gewoon. Focus. Opnieuw en opnieuw en opnieuw.
Geloof me, als er één ding de kwaliteit van je leven kan vergroten dan is het mediteren. Ook al is mediteren zelf niet magisch, de uitwerking op je leven kan dat zeker wel zijn.
Ik begin mijn meditatie met het los schudden van mijn lichaam. Daarna doe ik een ademhalingsoefening waarbij ik in een vast ritme in en uit adem en daarna zit ik gewoon. Soms is er meteen rust, soms is er vooral onrust. Ik zit met hetgeen er is. Zonder te proberen het te veranderen, analyseren of oplossen. Ik vind het vaak prettig om me op een geluid te focussen. De ene keer krekels of vogels, de andere keer het geluid van regen of de stemmen van Tibetaanse monniken. Als het focussen me moeilijk valt luister ik naar een geleide meditatie. Je hebt tegenwoordig een breed scala aan meditatie apps die je hierbij alle hulp bieden die je nodig hebt. Zoek naar een manier van mediteren die bij jou past. Een paar bekende apps zijn Headspace en Calm. Een andere fijne, waarvan ik de gratis versie gebruik, is Insight Timer.
Begin met drie minuten en maak die tijd geleidelijk aan langer tot je 15 tot 20 minuten kunt zitten.
Of het kan mislukken bepaal je helemaal zelf.
* Echkart Tolle is de schrijver van één van de bekendste en meest gelezen boeken over meditatie en mindfulness De kracht van het nu.