De Guru als roofdier
Onlangs werd de grondlegger van Kundalini Yoga ontmanteld als een manipulatieve machtswellusteling die zijn handen niet kon thuishouden. Met deze blog wil ik je graag informeren en tegelijkertijd een gesprek op gang brengen. Ik droom, ondanks grote teleurstellingen als deze, nog steeds van een mooiere wereld. Om die wereld dichterbij te brengen zullen we, in mijn ogen, bereid moeten zijn om twee moeilijke dingen te doen: kritisch en eerlijk naar ons zelf kijken en met elkaar in gesprek gaan, ook als we het niet met elkaar eens zijn. Juist met een ingewikkeld onderwerp als machtsmisbruik is het belangrijk om ons zelf en elkaar vragen te blijven stellen. De vragen die ik aan het einde van de tekst opwerp kunnen heel ongemakkelijk zijn. Dat besef ik. Maar ik zie in deze ellendige toestand ook een enorme uitnodiging tot groei. Ik hoop dat jij, als lezer, dat ook kunt zien.
Tien jaar geleden deed ik voor t eerst Kundalini Yoga. Dat veranderde mijn leven volledig en onomkeerbaar. Ik vond mensen die zeiden dat yoga hun leven had veranderd altijd een beetje overdrijven. Dat was voordat het mijzelf overkwam.
De prachtige muziek, de zeer uitdagende meditaties en yoga oefeningen en de geweldige mensen die ik tegenkwam, braken de muur die ik om mijn hart had gebouwd steen voor steen af. En soms blies een mantra, als dynamiet, een groot stuk muur ineens weg.
Die muur stond daar omdat ik getraumatiseerd was. Ik ben een overlever van diverse vormen van misbruik en geweld. Me verstoppen en klein maken leek tot dan toe de enige oplossing.
Nu begon ik langzaam weer tot leven te komen. Ik voelde ineens weer van alles en kreeg langzaam mijn vertrouwen in het leven en in mijn medemens terug. Voorzichtig aan begon ik weer lief te hebben en me thuis te voelen tussen mensen. Daarvoor vond ik eigenlijk iedereen, behalve mijn eigen kinderen, eng. Alles voelde bedreigend. Ik kende lange periodes van depressie en hopeloosheid.
Tegenwoordig ben ik een blij mens. Vol zelfvertrouwen. Ik leef gezond en voel me sterk en onafhankelijk en tegelijkertijd meer verbonden met de wereld en de mensen om me heen dan ooit te voren. Soms snap ik zelf niet hoe het kan en wat precies zo’n enorme verandering teweeg bracht. Maar wat ik wel weet is dat niemand me dit kan afnemen.
Tot onlangs alles aan het wankelen werd gebracht. Op 14 augustus 2020 verscheen er een rapport met de conclusies van een maandenlang durend onderzoek naar vermeend wangedrag van Yogi Bhajan, de grondlegger van Kundalini Yoga in het Westen. Na het lezen van dit rapport ben ik een dag lang niet in staat geweest een hap door mijn keel te krijgen. Zo beroerd was ik er van. De man die beweerde celibatair te leven en een verlicht wezen te zijn bleek een manipulatieve en gevaarlijke psychopaat die niet terugdeinsde voor welke vorm van misbruik dan ook. Seksueel, lichamelijk, emotioneel en spiritueel geweld. Doodsbedreigingen, omkoperij, verzin het maar, hij maakte er zich schuldig aan. En dat 45 jaar lang. Hij zaaide zo’n angst cultuur dat vele van zijn slachtoffers tot de dag van vandaag niet met hun verhaal naar buiten durven komen. Wat in het rapport staat is slechts het topje van de ijsberg, en dat is al meer dan een gemiddeld mens kan verdragen.
Omdat de man ook onmiskenbare talenten en speciale gaven had en daarnaast, naar nu blijkt, een fantast en een geweldige leugenaar was, wist hij het grootste deel van zijn volgelingen te laten geloven in een sprookje dat ons een nieuwe, mooiere, liefdevollere wereld in zou helpen.
En dromen we daar niet allemaal van?
Ook deed hij, dachten we, veel voor vrouwen. Meer vrouwen moesten de leiding nemen zei hij. En hij had dan ook opvallend veel vrouwen op hoge posities in zijn organisatie. Dat die vrouwen daar alleen leken te kunnen komen door met hem naar bed te gaan dat wist bijna niemand. Degenen die het wel wisten hielden hem de hand boven het hoofd of waren te bang om te praten.
Toen ik negen jaar geleden met de opleiding begon om Kundalini Yoga leraar te worden was Yogi Bhajan al jaren dood. En er was al een tijdje een splitsing gaande tussen de oude garde die Yogi Bhajan als een soort godheid aanbad, en de nieuwe garde die nauwelijks verbinding voelde met deze zelfverklaarde guru, maar wel enorm geraakt werd door de yoga en meditaties. De nieuwe stroming zocht naar wegen om het een en ander vrij te maken van dogma’s en te transformeren naar iets dat meer geschikt was voor de 21e eeuw. In die moderne en vrije stroming heb ik me van het begin af aan enorm thuis gevoeld. Ik kon er mezelf zijn. Zo droeg ik bijvoorbeeld, in tegenstelling tot veel andere leraren, geen tulband en dat was ok.
Maar terug naar het rapport. Voor de mensen die hem destijds vol vertrouwen volgden en zelfs een groot deel van hun leven aan hem wijdden en in zijn gemeenschappen leefden, voor hem werkten, zich lieten uithuwelijken en kinderen kregen binnen dit systeem is dit rapport hart verscheurend en totaal verpletterend. Maar ook voor iemand als ik, die altijd wars is geweest van guru’s en allergisch is voor iedereen die probeert mij in te perken of regels op te leggen is dit een zeer verdrietige en verwarrende tijd. Iets wat zo helend en mooi leek lijkt plots doordrenkt van gif.
En natuurlijk is het verhaal groter dan deze ene man. Het is het zoveelste geval van misbruik binnen een religieuze of spirituele gemeenschap. Het zoveelste geval van iemand op een positie met macht die daar niet op een ethische manier mee om blijkt te kunnen gaan. En zoals altijd zijn er ook nu mensen die beweren dat alle vrouwen en mannen die zo moedig waren hun verhaal te vertellen, gek zijn, door de war en labiel. En, in hun ogen, dus niet de moeite waard om naar te luisteren.
Het aller engst aan misbruik binnen geloofs- of spirituele gemeenschappen is dat mensen die zich aangetrokken voelen tot de wijsheid van leiders, guru’s en leraren vaak kwetsbaar en zoekend zijn. Of ze nou getraumatiseerd zijn of niet, ze zijn op zoek naar een mooiere wereld, naar een betere manier van leven en naar een betere versie van zichzelf. Om dat te bereiken zijn ze vaak tot veel bereid. Dit maakt hen niet alleen vaak een ‘makkelijke’ prooi, maar zorgt er ook voor dat wanneer ze de moed hebben om in opstand te komen, eenvoudig in een hoek geveegd kunnen worden als gekkie.
Er zijn misselijkmakend veel leraren die beweren dat seks met hen een helende ervaring is, dat door hen uitgescholden en vernederd worden een helende ervaring is, dat op je knieën zijn voeten masseren een helende ervaring is. Hij (het is helaas bijna altijd een hij…) laat je geloven dat hij je helpt, zich zelfs opoffert om jou verder te helpen in je leven. Ben je niet bereid je geheel over te geven aan zijn regels, verlangens en eisen dan ben je duidelijk nog teveel in de ban van je ego en heb je nog veel te leren op je spirituele reis……
Geloof me, als je maar wanhopig genoeg bent wil je alles wel geloven. Dat is het zieke, dat iemand die beweert wijs te zijn, zelfs verlicht (wat dat in hemelsnaam ook mag betekenen) gewoon grof misbruik maakt van zijn macht en de kwetsbaarheid van een ander. Het is op geen enkele manier goed te praten.
Zo iemand is een roofdier op zoek naar een makkelijk te vangen prooi.
Bij deze mijn excuses aan alle niet menselijke roofdieren. Ik snap dat het beledigend is om een psychopaat een roofdier te noemen. Maar ik vond geen betere vergelijking helaas.
Onlangs had ik een zeer onprettige aanvaring met een yogaleraar uit een andere stroming. Hij vond dat ik maar één optie had en dat was me onmiddellijk distantiëren van Yogi Bhajan en Kundalini yoga door te stoppen met les geven.
Deze leraar werd daarbij niet gehinderd door enige kennis van of ervaring met Kundalini Yoga. Ook vond hij het niet nodig mij vragen te stellen of enige nieuwsgierigheid te tonen. Zijn oordeel was snel gevormd en hard. Iedereen wist altijd al dat dit een gevaarlijke sekte was, zo stelde hij.
En dan komen we meteen bij nog een belangrijk onderdeel van de complexiteit van wat hier speelt. Veel yogaleraren zijn als de dood om van misbruik of onethisch handelen verdacht te worden. Dat begrijp ik heel erg goed. En de behoefte die daar uit voortkomt is heel hard roepen: “ik sta aan de goede kant, mij treft geen blaam”, dat snap ik ook. Het is super menselijk. Ik voel die behoefte zelf ook.
Toch was ik diep teleurgesteld in deze yogaleraar. Waarom? Omdat hij niet een groenteboer was. Omdat yoga gaat over eenheid. We hebben het in onze lessen over eenheid. Niet alleen de eenheid van lichaam, geest en ziel. Maar ook over de eenheid van licht en duister.
Het woord guru is hier een mooi voorbeeld van. Gu staat voor het donkere in ons, ru voor het licht. Alles wat jou van het duister naar het licht kan brengen kan een guru voor je zijn. In mijn ogen is er maar één zuivere optie voor yogaleraren en dat is dat ze hun studenten leren hoe ze hun eigen guru worden. Leer hen hoe ze hun eigen licht kunnen gaan volgen in plaats van de lantaarn die een ander hen voor houdt.
Hoe red je je in een wereld vol polariteit? Het is belangrijk, dat we dat leren. Polariteit is namelijk een grote veroorzaker van stress. Ben je voor of tegen? Aan welke kant sta je? Doe je dit of doe je dat?
Als je echt begrijpt waar eenheid over gaat dan weet je dat ALLES in jou aanwezig is. ALLES. Niet alleen de bloemen en de bijen. ALLES. Donker en licht, goed en kwaad. Dus ook het roofdier.
Oordelen vergroot polariteit, een gevoel van wij tegen hen. Het goed tegen het kwaad. Maar we zitten hier niet in een Batman film. Weg rennen en je aan de kant van de ‘goede mensen’ scharen voelt wellicht veilig en voedt ook nog eens het ego door een duidelijk statement te maken. Maar lost het ook iets op? Structureel bedoel ik.
Niemand is alleen maar slecht of alleen maar goed.
Natuurlijk kunnen we tot de conclusie komen dat Yogi Bhajan een walgelijke man was en dat wat hij deed op geen enkele manier goed te praten is. Maar dat is niet genoeg. We moeten durven een volgende stap te zetten.
(Voor) oordelen kenmerken zich meestal door de afwezigheid van nieuwsgierigheid. We zijn, als we oordelen, niet op zoek naar meer informatie maar verschuilen ons achter hetgeen we denken te weten. Dat voelt veilig. Vooroordelen komen voort uit vragen die nooit gesteld werden.
Maar die mooiere wereld, waar we zo naar verlangen, die gaan we er niet mee vinden.
We kunnen alleen iets veranderen aan de dingen die we afwijzen, afkeuren en uit ons leven willen bannen als we bereid zijn naar onszelf te kijken. Kritisch en eerlijk.
Het gesprek dat ik heel graag wil voeren is: hoeveel van de duisternis die we via Yogi Bhajan gespiegeld krijgen is in onszelf aanwezig? En: hoe kunnen we als kwetsbare en vaak beschadigde mensen een veilige weg vinden op onze spirituele reis? En: wat is die diepe behoefte in ons mensen toch om iets of iemand te volgen?
De bereidheid om met elkaar in gesprek te gaan, zonder elkaar te veroordelen, in openheid naar elkaar te luisteren, ook als je het niet met elkaar eens bent, de ander als medemens blijven zien, dat is wat we nodig hebben om verder te komen en te groeien.
Ik ga verder en zal me als mens en als leraar moeten beraden op welke manier ik dat doe. Ik zal opnieuw mijn weg moeten zien te vinden. Ook in het contact met mijn studenten en alle andere mensen waar ik van hou. Het is ingewikkeld en het maakt veel emoties los, oude pijn maar ook nieuwe.
Maar, hoe moeilijk het ook is, ik voel in dit alles ook een uitnodiging tot groei en een weg naar nog meer vrijheid en nog meer verbinding.
“Ik zie geen vreemdeling,
Ik zie geen vijand,
Jij bent een deel van mij dat ik nog niet ken,
Ga alsjeblieft zitten
en vertel me wie je bent”
Vrij vertaald uit het boek I see no stranger van Valerie Kaur
Ik kan me voorstellen dat deze blog veel los maakt. Schroom niet contact met me op te nemen. Ik ben bereid naar je te luisteren en je vragen te beantwoorden.
Wil je meer weten over de aanklachten aan het adres van Yogi Bhajan dan kan ik je dit artikel uit het Los Angeles Magazine aanraden:
lamag.com/citythinkblog/yogi-bhajan/
Mocht je perse het volledige rapport willen lezen, iets wat ik je zou willen afraden, stuur me dan een email, dan stuur ik je de link.
Kitty / post@kittysteenvoort.nl